ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ದಿವಸ :2025

ಪ್ರಚಲಿತ ಘಟನೆಗಳು

ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ದಿವಸ :20259 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2025

*ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 9 ರಂದು ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ದಿನವನ್ನು (World Post Day) ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಂಚೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅದರ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಲು ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ಒಕ್ಕೂಟವು (Universal Postal Union - UPU) ಈ ದಿನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು.
* ಅಂಚೆ ಕಛೇರಿ ಅಥವಾ ಇಂಡಿಯನ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಕೇವಲ ಪತ್ರ ವ್ಯವಹಾರದ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿರದೆ, ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಜನರ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧನವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ.
* ಅಧಿಕೃತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪದ್ಧತಿ: ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಯು ಪತ್ರ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರೂಪ ನೀಡಿತು. ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಂಚೆ ಪದ್ಧತಿ (Public Postal System) ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ 1837 ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು, ನಂತರ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
* ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ಒಕ್ಕೂಟ (UPU): ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂಚೆ ವಿನಿಮಯವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು UPU ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯೇ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲದ ಅಂಚೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
* ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಮುಂದಾದವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ. ಇದು 1727 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.
* ಮೊದಲ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರಗಳು: ಮುಂಬೈ, ಚೆನ್ನೈ (ಮದ್ರಾಸ್) ಮತ್ತು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ (ಕಲ್ಕತ್ತಾ) ಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.
* ಅಂಚೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರವರ್ತಕ: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಸುಸಂಘಟಿತ ಅಂಚೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದವರು ಲಾರ್ಡ್ ಕ್ಲೈವ್ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
* ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಳಕೆ: ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ 1837 ರ ನಂತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಈ ಅಂಚೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
* ಪ್ರಥಮ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಗಳು: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಗಳನ್ನು (Postage Stamps) ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಯಿತು.
ಸಮಕಾಲೀನ ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್)
* ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್ (Indian Post) ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಅಂಚೆ ಜಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.
* ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂಚೆ ದಿನ: ಭಾರತವು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 10 ನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂಚೆ ದಿನ (National Post Day) ಎಂದು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ.
* ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ: ಪ್ರಸ್ತುತ, ಭಾರತವು 164,987 ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
* ಇವುಗಳಲ್ಲಿ 149,164 ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯು ದೇಶದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಗೂ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ.
* ವಲಯಗಳು: ಅಂಚೆ ವ್ಯವಹಾರದ ದಕ್ಷ ಆಡಳಿತಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತವನ್ನು ಒಟ್ಟು 23 ಅಂಚೆ ವಲಯಗಳಾಗಿ (Postal Circles) ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪಿನ್ ಕೋಡ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
* ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಯು ತನ್ನ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ದಕ್ಷತೆಗಾಗಿ 6 ಅಂಕಿಯ ಪಿನ್ ಕೋಡ್ (Postal Index Number - PIN) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ.
* ಈ ಆರು ಅಂಕಿಗಳು ದೇಶದ ವಲಯ, ಉಪ-ವಲಯ, ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿತರಣಾ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಸಮಾಜ ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳು
* ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿ ಕೇವಲ ಪತ್ರ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
* ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯು ಅಂಗವಿಕಲರಿಗೆ, ವೃದ್ಧರಿಗೆ, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ್ತು ವಿಧವೆಯರಿಗೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಮಾಜದ ವಿವಿಧ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ದೊರೆಯುವ ಪರಿಹಾರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು (Pension/Relief) ಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.
* ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್ ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (IPPB) ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಒದಗಿಸುತ್ತಿದೆ.

Take Quiz

Loading..!

ಪ್ರಚಲಿತ ಘಟನೆಗಳು